Tann kosturin, ið vit eta, hevur ómetaliga stóra ávirkan á blóðsukur, vælveru og heilsustøðu. Tað góða er, at heilsufremjandi og diabetesvinarligur kostur á ongan hátt tørvar at vera keðiligur. Tað snýr seg um at finna røttu javnvágina fyri júst teg, tín smakk og tína heilsustøðu.

Diabetesvinalig kostráð

Tá tú hevur diabetes kunnu kostráðini niðanfyri bøta um blóðsukrini

Ymiskt er, hvønn kost, vit velja at eta, tá vit hava diabetes. Men nýggj gransking um kost og diabetes bendir á, at ávís viðurskifti eru við kostinum, sum kunnu hjálpa til við at fáa betri blóðsukurjavnvág.

Út frá hesum hava vit fingið hesi diabetesvinaligu kostráðini:

1. Et minni kolhydrat
2. Vel dygdargóð kolhydrat
3. Et minni av liðugtgjørdum mati
4. Brúka meira av óviðgjørdum rávørum
5. Vel tað sunna feittið

Fólkaheilsuráðið í Føroyum er júst útkomið við nýggjum kostráðnum, sum í stóran mun eisini eru vælegnað til fólk við diabetes. Lesið faldaran hjá Fólkaheilsuráðnum her.

Et minni kolhydrat

Nøgdin av kohyldratum í mati og drekka ávirkar blóðsukrið. Tí er skynsamt at minka um nøgdirnar av kolhydratum í kostinum. Tó er einki endaligt svar um, hvat er rætt ella skeivt. Tú mást royna teg fram. Tosa við kostráðgevaran, um serlig viðurskifti gera seg galdandi, so sum, at tú hevur tørv á at klænka, fitna ella ert við barn.

Fyri at minka um kolhydratini í kostinum kanst tú til dømis:

*Eta minni av góðgæti, kips og sodavatn

*Eta minni av pasta, rísi, breyði ella púra skifta rísið út við til dømis blomkálsrís og vanliga pastaið við grønmetispasta.

*Venja teg við at skilja millum vørur við stórum og lítlum innihaldi av kolhydratum

*Máta blóðsukur, so tú lærir, hvussu ymsku matvørurnar ávirka teg

Les, hvussu kolhydrat ávirka teg her.

Dygdargóð kolhydrat

Dygdargoð kolhydrat hava eitt náttúrligt innihald av kostfiprum. Tey eru m.a. í grovum grønmeti so sum í káli, brokkoli og purrum, og eisini í fullkornsvørum sum rugbreyði, fullkornsbreyði, í heilum og brotnum kjarnum og so viðari.

Kostfipur kunnu seinka upptøkuni av øðrum kolhydratum og á tann hátt elva til spakuligari og støðugari hækking í blóðsukrinum. Kostfipur ávirka í sjálvum sær ikki blóðsukrið.

Gott er at eta í minat lagi 300 gramm av grønmeti dagliga og vel tað grova slagið, so sum kál, leyk, purrur, bønir og rótfruktir. Hetta grønmetið hevur nógv kostfipur i sær, mettar væl og er við til at gera blóðsukrið støðugt. Epli er IKKI grønmeti.

Les meira um frukt og grønmeti í kostinum her.

Et minni av liðugtgjørdum

Her meina vit við “mat”, so sum góðgæti, kips, sjokoláta, keyptar kakur, orkubarrir og -drykkir. Hesar vørur hava mangan eina drúgva ídnaðarliga tilgongd, sum geva teimum langt haldføri, nógvar kaloriur og nógv sukur, feitt og salt.

Mangan eta vit slíkt sum eina skjóta millummáltíð, men góð alternativ eru:

• Nøtur og mandlur
• Ber og frísk frukt
• Myrk sjokoláta
• Ovnbakað (heimagjørd) rótfruktakips

Meira óviðgjørdar rávørur

Góð ráð eru at brúka matvørur í køkinum, sum ikki eru tilvirkaðar ella so lítið tilvirkaðar sum gjørligt, so sum:

• Grønmeti og frukt
• bjølgfruktir
• nøtir
• kjarnir
• fullkornsvørur
• feskan fisk og kjøt
• egg
• mjólkaúrdráttir

Til ber at brúka bæði feska og frysta vøru, eins og bjølgfruktir og tomatir í dós eisini telja við á góða vágskálini. Eisini kanst tú spara tíð við at keypa skorið grønmeti, so sum salat.

Vel tað sunna feittið

Vel tað ómettaða plantufeittið, so sum olivin- og rapsolju, og í minni mun mettað animalskt feitt frá smøri, róma og feitum kjøti.

Nøtir, mandlur, avokado og feitur fiskur eru góðar keldur til sunt feitt.

Vel minarine ella plantumargarin heldur enn smør ella blandvøru sum Kærgården, um tú brúkar slíkt upp á breyð.